Sociale media & auteursrecht: Hoe voorkom je monsterboetes

De laatste tijd verschijnen er hier en daar verhalen van mensen die claims krijgen van een bedrijf “Permission Machine” voor het onrechtmatig gebruik van afbeeldingen op websites of sociale media. Die claims gaan vaak gepaard met hoge boetes (250 tot 350 euro per foto).

Ik ben geen jurist en heb het niet voor dure woorden. Ik versta zelfs van de meeste brieven die in mijn brievenbus belanden weinig. Maar van auteursrecht (of copyright in het Engels) weet ik wel het een en ander, omdat het zo belangrijk is als je met sociale media werkt.

Dus laat ik Het Auteursrecht eens in mijn woorden proberen uitleggen, niet die van een jurist. Hopelijk verstaat iedereen het dan.

Laten we starten bij het begin:

Wat is auteursrecht?

Auteursrecht is het recht van de maker of een eventuele rechtverkrijgende van een werk van literatuur, wetenschap of kunst om te bepalen hoe, waar en wanneer zijn werk wordt openbaar gemaakt of verveelvoudigd.

Bron: Wikipedia

Dat wil dus zeggen dat iemand die iets maakt het recht krijgt om dat werk te gebruiken. En het woord “werk” mag je ruim interpreteren. We weten bijvoorbeeld wel dat we niet zomaar een boek, een film of een CD mogen kopiëren, maar het auteursrecht geldt ook voor:

• Alle tekeningen of schilderijen (zowel digitaal als good ol fashion papier of doek)
• Beeldhouwwerken, bouwwerken, ontwerpen, …
• Software, een toneelstuk, een muziekstuk, …
• Alle geschreven tekst (dus zowel blogposts, nieuwsartikels, boeken, maar ook tweets of Facebookposts)
• Alle foto’s (ongeacht wie de foto heeft gemaakt of wat er op staat)

Enfin, eigenlijk alles dat “gemaakt” wordt krijgt automatisch auteursrecht. Dus ja, ook de tekening van je peuter of die tiener die met z’n smartphone foto’s maakt en die op Instagram zet.

Auteursrecht heb je automatisch, daar hoef je dus niets voor te doen.

Waarom bestaat auteursrecht?

Auteursrecht bestaat zodat de makers van dingen zelf kunnen beslissen wat ermee gebeurt.

Doordat een foto auteursrechtelijk beschermd is kan de maker beslissen waar die foto getoond mag worden. Zo kan een fotograaf bijvoorbeeld beslissen om zijn foto rechtstreeks te verkopen aan een krant of magazine, of te verkopen aan een beelddatabank (bvb Getty Images) waar hij te koop wordt aangeboden.

Doordat deze blogpost auteursrechtelijk beschermd is mag ik beslissen dat deze enkel hier op mijn website mag gepubliceerd worden.

Wie een foto of blogpost zomaar zou publiceren zonder toestemming pleegt eigenlijk diefstal.

Who the fuck is Permission Machine

Permission Machine is een afdeling van Belgisch bedrijf CreaLaw dat gespecialiseerd in technologie en wetgeving. Ze focussen op het automatiseren van gecompliceerde licentie-processen.

Klanten van Permission Machine betalen hun om hun rechten op foto’s te beheren. Zij kunnen via een automatisch systeem opsporen waar hun foto’s (onrechtmatig) gebruikt worden.

Hun klanten zijn dus vooral foto-beeldbanken zoals Getty Images, Belga, maar evengoed individuele fotografen.

Permission Machine handelt dus in naam van de auteur en stuur claims met boetes naar mensen of bedrijven die onrechtmatig foto’s van hun klanten gebruiken.

Boetes kunnen oplopen tot 250 €, plus dossierkosten plus extra licensiekosten.

Wat mag dus niet?

Teksten en foto’s mag je dus niet zomaar pikken. Niet van op iemand zijn website, maar ook niet van op Google Image Search (aangezien die gewoon foto’s toont die op andere websites staan). Ook niet als je in of onder de foto linkt of refereert naar de originele auteur.

Ook foto’s die op Instagram, Pinterest, Twitter of whatever staan mag je niet zomaar gebruiken. En al zeker niet bewerken (er een stuk afknippen of er tekst of een logo op plakken).

Je mag in je vlog dus ook niet zomaar alle muziek gebruiken. Youtube en sinds kort Facebook hebben systemen om dit automatisch te detecteren, trouwens.

En ja, je mag dus ook niet zomaar een foto maken van Het Atomium, aangezien de architect daar het auteursrecht op heeft.

Wat mag je dan wel doen?

Om de monsterboetes te ontlopen hou je je best aan de regels. Een paar oplossingen, specifiek voor foto’s:

1. Je kan je eigen foto’s maken. Een professionele camera kost ook niet zo veel en met de nodige creativiteit en oefening kan je waarschijnlijk wel een degelijk beeld maken dat je kan gebruiken. In sommige gevallen is een smartphone al voldoende.
2. Je kan je beelden ook laten maken. Er zijn professionele fotografen, videografen, designers, tekenaars die maar al te graag in ruil voor een correcte verloning jouw visual maken.
3. Je kan “stockfoto’s” aankopen. Stockfoto’s zijn foto’s die reeds gemaakt zijn en waarvan je de licentie (het auteursrecht dus) kan aankopen waarna je de foto mag gebruiken. iStock, twenty20 en Adobe Stock zijn zo een sites, maar er zijn er honderden. Je betaalt ofwel een maandelijkse vaste fee, of je koopt foto per foto aan. De prijs hangt af van de grootte en waarvoor je de foto gebruikt.
4. Je kan foto’s gebruiken waarvan auteurs bepaalde rechten afstaan. Dit noemen we ook “Creative Commons”. Ook hier bestaan er verschillende vormen, waarbij je de originele auteur zijn naam moet vermelden, het beeld wel of niet voor commerciële doeleinden mag gebruiken, of het al dan niet bewerken. (zie hier voor meer info over CC)
5. Of je vraagt toestemming aan de auteur. Dat kan ook natuurlijk.

Uiteraard mag je wel linken naar foto’s of teksten, door bijvoorbeeld de share-knoppen te gebruiken, waarbij de foto gedeeltelijk of klein getoond wordt maar mensen uiteindelijk doorklikken naar de originele afbeelding.

Een facebookpost van een andere pagina kan je dus gerust delen door op de “delen” knop te klikken (de afbeelding downloaden en zelf posten mag dan weer niet).

Voor andere vormen (muziek, video, …) bestaan er waarschijnlijk gelijkaardige oplossingen, maar daar ben ik niet van op de hoogte aangezien ik die (nog) niet nodig heb gehad.

Waar vind ik gratis foto’s?

Teksten, blogposts, Facebookposts … ze werken nu eenmaal beter met een goede foto. Maar niet iedereen heeft altijd de mogelijkheid om te investeren in goede foto’s.

Gelukkig zijn er plaatsen waar je wel gratis foto’s kan downloaden. Hier zijn enkele opties:

• Unsplash – Mijn favoriet (veel van de afbeeldingen die ik hier gebruik ga je hier terugvinden)
• Gratisography – Mijn tweede keuze als ik op Unsplash mijn goesting niet vind
• Pixabay – Mijn derde keuze als ik echt kieskeurig ben
• NewOldStock – Voor vintage foto’s
• https://pikwizard.com/ – Met veel foto’s van mensen
• FreeImages
• StockSnap.io
• Negative Space
• Splitshire
• DeathToTheStockPhoto

Alle foto’s in deze blogpost komen trouwens van op de gratis fotosites hierboven.

Sommige van deze hebben ook betalende foto’s op hun site staan (en dat zijn meestal de goede), dus wel mee oppassen.

Die gratis foto’s kan je bewerken met het gratis programma Canva, moest dat nodig zijn.

Ziezo, dus, wat hebben we geleerd?

• Op alle werken staat auteursrecht.
• “Werken” mag je heel ruim interpreteren.
• Je mag werken niet zomaar gebruiken.
• Maar er zijn alternatieven, zoals zelf je beelden maken, een fotograaf inhuren of betalende of gratis stockfoto’s gebruiken.

Over to you

Ben jij al in contact gekomen met Permission Machine? Leet even wat weten hoe dat verlopen is.

Of heb je nog suggesties of opmerkingen? Ze zijn welkom in de commentaren hieronder.

EDIT: Lees ook eens deze blogpost

En als je meer wil leren over hoe je Facebook inzet voor de marketing van je onderneming? Download dan mijn 3 Strategieën die je leren Facebookposts te schrijven die je fans écht willen lezen.